Tiềm năng thị trường Châu Phi lớn nhưng rất rủi ro
Theo số liệu thống kê của Bộ Công Thương, 5 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Châu Phi đạt 1,15 tỉ USD, giảm nhẹ 2,6% so với cùng kỳ năm trước. Trước đó, năm 2021, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang khu vực Châu Phi đạt 2,24 tỉ USD, tăng 20,4% so với cùng kỳ năm 2020.
Hiện nay, mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam sang Châu Phi là gạo (chiếm 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Châu Phi). Vấn đề an ninh lương thực vốn được các nước Châu Phi quan tâm và càng được quan tâm hơn trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đang hoành hành. Trong khi đó, sản xuất gạo của các nước Châu Phi chỉ đáp ứng được 60% nhu cầu của khu vực này. Do đó, gạo Việt Nam có thể đẩy mạnh xuất khẩu sang các nước Châu Phi, đặc biệt là Bờ Biển Ngà, Ghana, Mozambique.
Bên cạnh gạo, Châu Phi cũng có nhu cầu lớn về mặt hàng cà phê và hạt tiêu. Hàng năm, Châu Phi dành khoảng 750 triệu USD để nhập khẩu cà phê. Trong đó, Việt Nam là 1 trong 5 thị trường cung ứng chính. Ngoài xuất khẩu thô, một số thương hiệu cà phê chế biến của Việt Nam như Trung Nguyên, King Coffee cũng được quan tâm tại khu vực này.
Tuy nhiên, theo khuyến nghị của Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương, dù có nhu cầu lớn, nhưng theo các chuyên gia, khi làm ăn tại thị trường Châu Phi, các doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ tập quán kinh doanh của thị trường cũng như các quy định pháp lý để tránh rủi ro.
Tình trạng lừa đảo ở các nước Châu Phi khá phổ biến như thông qua hình thức đấu thầu, đối tượng dễ đồng ý mua hàng Việt Nam với giá cao, đề nghị Việt Nam gửi tiền để lo thủ tục, hoặc đối tượng chào bán hàng cho doanh nghiệp Việt Nam với giá thấp, yêu cầu doanh nghiệp Việt Nam đặt cọc… sau khi nhận được tiền từ doanh nghiệp Việt Nam, đối tượng sẽ đóng website và bỏ trốn…
Hỗ trợ doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu thực phẩm sang Châu Phi
Nhằm hỗ trợ các địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã cung ứng thực phẩm của Việt Nam tìm kiếm đối tác, kết nối các cơ hội kinh doanh và xuất khẩu thực phẩm sang thị trường các nước Châu Phi, trong hai ngày 14 và 15.6.2022, Cục Xúc tiến thương mại phối hợp với các Thương vụ Việt Nam tại Châu Phi (Thương vụ Việt Nam tại Algeria (kiêm nhiệm Mali, Senegal, Niger, Zambia, Tunisia), Thương vụ Việt Nam tại Nam Phi (kiêm nhiệm Namibia, Zimbabwe, Botswana, Lesotho, Swaziland, Mozambique) và Thương vụ Việt Nam tại Nigeria (kiêm nhiệm Ghana, Cameroon, Togo, Chad, Sierra Leone và Liberia) tổ chức Hội nghị giao thương trực tuyến thực phẩm Việt Nam - Châu Phi 2022.
Thời gian qua, thông qua hàng loạt các hoạt động xúc tiến thương mại với khu vực thị trường Châu Phi cho thấy, đa phần các nước Châu Phi đánh giá cao và tin tưởng vào chất lượng nhiều mặt hàng thực phẩm Việt Nam.
Thị trường Châu Phi cũng có nhu cầu nhập khẩu đa dạng các loại thực phẩm phục vụ số dân đang tăng nhanh và có thu nhập ngày càng cải thiện, đồng thời bù đắp những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất do dịch COVID-19. Đặc biệt, những quốc gia nằm sâu trong lục địa Châu Phi chịu ảnh hưởng của khí hậu sa mạc ở Tây và Trung Phi rất khó khăn về trồng trọt, sản xuất lương thực, thực phẩm nên nhu cầu nhập khẩu rất lớn. Như vậy, còn nhiều dư địa phát triển xuất khẩu cho nhóm hàng thực phẩm của Việt Nam sang thị trường Châu Phi, nhất là những mặt hàng có nhu cầu tiêu dùng lớn, sản xuất nội khối của Châu Phi chưa đủ đáp ứng như sản phẩm chế biến từ cà phê, hạt tiêu, gạo…
Tuy nhiên, để xuất khẩu hàng hoá, đặc biệt là nhóm hàng thực phẩm, sang Châu Phi, doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều khó khăn như vấn đề vận chuyển và bảo quản hàng phù hợp để di chuyển qua chặng đường xa, nhiều thủ tục, luật lệ trong thương mại của hầu hết quốc gia Châu Phi còn chưa phát triển như các thị trường ở Châu Âu, Châu Mỹ. Do đó, doanh nghiệp cần đầu tư nghiên cứu kỹ nhu cầu thị trường, tìm ra những mặt hàng không chỉ đáp ứng tốt nhu cầu thị trường mà còn giải quyết được các bài toán liên quan đến các khâu logistics cho hàng thực phẩm.
