Vấn đề lạm dụng phân bón hóa học và ô nhiễm môi trường
Theo Bộ NNPTNT, hiện nay cả nước có 26 triệu hécta đất gieo trồng, tổng lượng phân bón sử dụng từ 10 - 11 triệu tấn/năm. Trong khi đó, hiệu suất sử dụng phân đạm khi bón vào đất chỉ đạt 30-45%, phân lân 40-45%, kali 40-50% tùy theo chân đất, giống cây trồng, thời vụ, phương pháp bón, loại phân bón. Từ thực tế này, ước tính việc sử dụng phân bón đang gây lãng phí 30.000 tỉ đồng/năm. Đáng lo ngại hơn, một lượng không nhỏ dư lượng do không được cây trồng hấp thu sẽ tác động tiêu cực đến hệ sinh thái nông nghiệp, làm ô nhiễm nguồn nước, đất và có thể gây đột biến gen đối với một số cây trồng. Sử dụng PBHH lâu dài không chỉ làm đất bạc màu mà còn làm giảm chất lượng sản phẩm nông nghiệp.
PBHC đồng hành cùng nông nghiệp hữu cơ
Theo các chuyên gia trồng trọt, độ màu mỡ của đất được bón phân hữu cơ cũng được cải thiện theo thời gian, trong đó có khả năng giữ nước và không khí, cũng như tăng cường hoạt động của vi sinh vật. Việc phát triển PBHC không chỉ giúp cải thiện chất lượng đất về lâu dài mà còn mở đường cho nền nông nghiệp hữu cơ phát triển. Hiện nay, Việt Nam sản xuất trung bình 2,5 triệu tấn PBHC/năm, tương đương 10% sản lượng PBHH và 8,5% tổng sản lượng phân bón.
Tuy nhiên, do nhu cầu sử dụng bởi nông nghiệp hữu cơ đang phát triển nhanh, nên Việt Nam đã nhập khẩu tới 220.000 tấn PBHC trong năm 2017, gấp đôi so với năm 2016. Tổng số lượng phân bón nhập khẩu năm 2018 tính đến ngày 30.11 là 3,60 triệu tấn (giảm 25% so với cùng kỳ năm 2017), trị giá 1,018 tỉ USD (giảm 8,4% so với cùng kỳ năm 2017). Khối lượng nhập khẩu tiếp tục tăng trong khi tiềm năng sản xuất PBHC trong nước vẫn chưa được khai thác hết, vì vậy, khuyến khích sản xuất PBHC đang là vấn đề được ngành trồng trọt và BVTV hết sức quan tâm để phát triển nền nông nghiệp xanh an toàn với con người và thân thiện với môi trường.
Theo Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NNPTNT), thực hiện Nghị định số 108/2017/NĐ-CP đến nay, đã công nhận lưu hành 20.581 phân bón, trong đó có tới 20.314 phân bón (chiếm 98%) công nhận chuyển tiếp theo quy định tại Điều 47 Nghị định số 108/2017/NĐ-CP và chỉ có 267 phân bón (chiếm 2%) công nhận lần đầu thuộc PBHC, PBVC đơn hoặc phức hợp thuộc loại không phải khảo nghiệm. Trong quá trình rà soát, xem xét công nhận lưu hành chuyển tiếp đã loại bỏ (không công nhận chuyển tiếp) 3.621 phân bón (chiếm 15,1%) trong tổng số 23.935 phân bón đề nghị công nhận lưu hành chuyển tiếp. So với số lượng nhận bàn giao từ Bộ Công Thương thời điểm Nghị định số 108/2017/NĐ-CP có hiệu lực thi hành, tổng số phân bón đề nghị xem xét công nhận chuyển tiếp tăng 9.617 sản phẩm (tăng 67,2%). Nguyên nhân chính là do tại thời điểm bàn giao có nhiều thông báo tiếp nhận hợp quy chưa được gửi về Bộ Công Thương để tổng hợp vào danh sách.
Về cơ cấu sản phẩm, trong các phân bón đã được công nhận lưu hành, PBVC chiếm 89,9% (18.507 phân bón), PBHC chiếm 8,6% (1.769 sản phẩm) phân bón sinh học chiếm 1,5% (305 sản phẩm). So với năm 2017, cả về số lượng và tỉ trọng PBHC đã tăng lên (từ 750 sản phẩm lên 1.769 sản phẩm, tỉ trọng từ 7,5% lên 8,6%) và sự tăng lên này đóng góp một phần từ sự gia tăng về PBHC thuộc loại không phải khảo nghiệm. Hiện tại, Cục đã tiếp nhận và đang tổ chức thẩm định, đánh giá 95 hồ sơ khảo nghiệm đối với 510 phân bón thuộc trường hợp chuyển tiếp theo quy định tại khoản 2, 10, khoản 11 Điều 47 Nghị định số 108/2017/NĐ-CP (tức là đã tiến hành khảo nghiệm trước ngày Nghị định số 108/2017/NĐ-CP có hiệu lực). Công tác thẩm định, đánh giá kết quả khảo nghiệm phân bón trước khi xem xét, công nhận lưu hành đang được thực hiện một cách khách quan, khoa học thông qua Hội đồng tư vấn phân bón do Cục BVTV thành lập.
