“Mượn” khai sinh để đi học
Ngày 11.6, ông Nguyễn Minh Tâm - Phó Giám đốc Sở GDĐT tỉnh Đồng Tháp cho biết, đang rà soát lại các trường hợp học sinh có yếu tố con của người nước ngoài để có hướng xử lý, sau khi một trường hợp học sinh đến lúc chuẩn bị làm thủ tục thi tốt nghiệp THPT mới phát hiện ra em không mang quốc tịch Việt Nam.
Đó là trường hợp của em N.N.T.T, học sinh lớp 12, Trường THPT Lai Vung 2 (huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp). Trong một thời gian dài, gia đình đã mượn giấy khai sinh của một người quen để cho em đi học. T. chỉ có giấy khai sinh và quốc tịch Trung Quốc, với tên Lai Hui-Chun.
Theo tìm hiểu, năm 2006, mẹ T. lấy chồng Trung Quốc, do cuộc sống khó khăn nên đã gửi con về Việt Nam cho bên ngoại chăm sóc. Đến tuổi đi học, gia đình mượn giấy khai sinh của một người quen để làm thủ tục cho em được đến trường với tên N.N.T.T (sinh ngày 11.10.2002). Các hồ sơ học tập sau đó đều mang tên này.
Đến năm học lớp 2, gia đình đến UBND xã làm giấy khai sinh cho em với tên N.T.T.H (sinh ngày 9.9.2003), tên cha mẹ là tên của dì ruột và dượng. Sau đó, em được cấp giấy chứng minh nhân dân khi đủ tuổi.
Đây không phải là “ca khó” đầu tiên mà các trường học ở ĐBSCL gặp phải. Năm 2018, ở Cần Thơ cũng xuất hiện một trường hợp tương tự. Em này là học sinh lớp 12, khi đang chuẩn bị thi THPT thì bất ngờ xuất hiện một giấy khai sinh có tên Đài Loan (Trung Quốc); trong khi, thời gian học từ lớp 1 đến lớp 12, học bạ của đều dùng tên Việt Nam. Sau đó, Sở GDĐT đã khẩn trương phối hợp cùng các đơn vị có liên quan làm lại các giấy tờ để em này được dự thi.
Địa phương lúng túng
ĐBSCL là nơi có số lượng phụ nữ lấy chồng nước ngoài rất đông, riêng tại tỉnh Hậu Giang đã có hơn 10.000 trường hợp kết hôn có yếu tố nước ngoài. Sau thời gian cư trú ở quê chồng, vì nhiều lý do, người mẹ phải mang con về nước nhưng lại gặp vô vàn khó khăn trong việc làm giấy khai sinh, dẫn đến các em phải chịu nhiều thiệt thòi về quyền lợi, nhất là trong học tập.
Tại TP.Cần Thơ, qua tổng hợp từ các quận, huyện của Sở Tư pháp thành phố cho thấy, hiện có hơn 1.000 trường hợp trẻ em là con của công dân Việt Nam với người nước ngoài. Trong đó, 581 trẻ đang đi học, 466 trẻ chưa được đi học. Nguyên nhân là do chưa được đăng ký khai sinh hoặc chưa có giấy tờ hộ tịch theo quy định. Rất nhiều trường hợp phụ nữ kết hôn với người nước ngoài đã ly thân, nhưng chưa ly hôn, sau đó họ về nước và chung sống với người khác tại Việt Nam như vợ chồng rồi có con.
Về pháp lý, những người mẹ này vẫn còn tồn tại hôn nhân với người chồng nước ngoài nên khi có con với chồng khác thì cũng không thể làm khai sinh cho trẻ.
Hiệu trưởng một trường tiểu học ở huyện Vị Thủy (tỉnh Hậu Giang) nêu thực trạng: Rất nhiều trường hợp được nhận vào học, nhưng không có giấy khai sinh, quá trình học tập của các em chỉ được theo dõi, ghi nhận rồi để đó, chứ nhà trường không dám lập hồ sơ vì trái quy định. Thậm chí, các em không có khai sinh, nên cũng không có hộ khẩu, địa phương cũng lúng túng vì không biết quản lý như thế nào.
Vừa qua, UBND TP Cần Thơ đã có văn bản chỉ đạo các đơn vị có liên quan hỗ trợ làm các giấy tờ cho trẻ có yếu tố nước ngoài để các em được đi học.
