Phân loại rác rồi lại bị trộn lẫn khi thu gom
Phân loại và xử lý rác tại nguồn đem lại nhiều lợi ích cho môi trường và con người. Tuy nhiên, hiện nay lượng rác thải ra ngày càng tăng khiến quá trình thu gom và phân loại rác gặp nhiều khó khăn.
Bà Nguyễn Thị Hồng - sống tại quận Bắc Từ Liêm, TP Hà Nội cho biết, gia đình bà lâu nay luôn chủ động thực hiện phân loại rác thành 3 loại như đã được hướng dẫn. Tuy nhiên, việc phân loại này cũng gặp khó khăn khi phải giữ riêng các loại rác cồng kềnh để chờ đến lúc thu gom rồi sau đó vẫn bị gom chung với những loại rác khác, dẫn đến mất động lực duy trì thói quen phân loại.
Là công nhân môi trường gần 20 năm, bà Nguyễn Thị Cận (quận Bắc Từ Liêm, TP Hà Nội) chia sẻ những khó khăn về thời gian, phương tiện và nhân lực trong việc thu gom và phân loại rác tại các khu tập kết.
“Ở đô thị, chất thải phát sinh tại các hộ gia đình thông thường được thu gom theo giờ nhất định, các phương tiện xe thủ công chuyển rác thải ra các điểm tập kết, từ đó đưa lên xe vận chuyển về cơ sở xử lý hoặc về trạm trung chuyển trước khi chuyển về cơ sở xử lý. Số lượng rác chưa qua phân loại còn nhiều, thời gian gấp gáp, thiếu nhân lực. Nếu chúng tôi chú tâm vào phân loại thì có khả năng cao sẽ bị lỡ xe vận chuyển rác đến cơ sở xử lý” - bà Cận bày tỏ.
Chia sẻ về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Nghiêm - công nhân môi trường tại quận Cầu Giấy, TP Hà Nội cho biết, gặp khó trong quá trình thu gom rác, do không đủ xe để chứa hết các loại rác đã phân loại. Tại các tuyến phố đông dân cư, tập trung nhiều nhà trọ, khu vực có chợ truyền thống của thành phố, tình trạng chưa phân loại rác thải còn nhiều, gây cản trở trong việc thu gom rác chưa phân loại và rác đã phân loại.
Chuyên gia đề xuất phương án giải quyết
Luật Bảo vệ môi trường 2020 ra đời được kỳ vọng giải quyết khó khăn khi ban hành những quy định thúc đẩy phân loại rác thải tại nguồn; định hướng cách thức quản lý, ứng xử với chất thải, góp phần thúc đẩy kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam.
Tuy nhiên, từ thời điểm Luật có hiệu lực, sự vận hành đồng bộ như kỳ vọng vẫn chưa xuất hiện để giải quyết vấn đề phân loại rác thải. Nếu không làm tốt công tác chuẩn bị, dù thời gian có kéo dài thêm so với hạn định cũng rất khó đưa chính sách vào cuộc sống.
Theo PGS.TS Bùi Thị An - Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, việc xử phạt các trường hợp không phân loại rác có thể thực hiện vào cuối năm 2024, tuy nhiên cần tập trung xử lý một số vấn đề.
"Thiếu sự đồng bộ là một trong nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng phân loại rác thải tại nguồn không mang lại kết quả khả quan. Việc cần phải làm là tạo ra sự đồng bộ về hệ thống hạ tầng thu gom, xử lý rác thải. Ngoài ra, còn cần chuẩn bị những hoạt động về đào tạo, tập huấn, phổ biến. Thậm chí, phải đưa ra những hướng dẫn kỹ thuật chi tiết để hướng dẫn cho các hộ gia đình, cá nhân và các doanh nghiệp có thể tổ chức triển khai thực hiện việc phân loại rác thải tại nguồn này" - vị chuyên gia này nói và cho nhấn mạnh, điều quan trọng nhất là phải xem xét, đánh giá kỹ lưỡng những mặt chưa tốt về phía người dân, cán bộ quản lý, chế tài xử phạt, điều kiện thực hiện (thùng đựng rác để phân loại, công nghệ tích hợp để xử lý, tái chế, tái sử dụng rác thải...) và tìm ra nguyên nhân, phân rõ trách nhiệm và giải pháp phù hợp với từng địa phương cụ thể.
Sau khi đã xác định được những điều kiện cần thiết có thể đáp ứng được thì UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sẽ ban hành quy định cụ thể để triển khai tại địa phương mình, đối với từng địa bàn cụ thể.
Chỉ còn hơn 1 năm để triển khai theo Nghị định số 45/2022/NĐ-CP, sự chuẩn bị chu đáo, đánh giá toàn diện, vận hành đồng bộ chính là những bước cần làm để giải quyết bài toán phân loại rác thải tại nguồn hiện nay.
