Mượn đất canh tác, rồi không trả lại đất
Khu đất tranh chấp có diện tích 3.000m2/7.500m2, tại xã Lê Minh Xuân (trước đây là xã Tân Nhựt), huyện Bình Chánh, có nguồn gốc là đất công điền. Sau năm 1975, UBND và Ban nông hội xã Tân Nhựt cấp cho bà Lê Thị Hai canh tác 7.500m2. Năm 1978, đất được đưa vào tập đoàn sản xuất. Năm 1980, tập đoàn tan rã, bà Hai già yếu, không thể canh tác, nên cho ông Nguyễn Văn Xe mượn đất để canh tác hoa lợi. Hằng năm, ông Xe thay mặt bà Hai kê khai, đóng thuế nông nghiệp cho nhà nước. Năm 1991, UBND xã Tân Nhựt ra quyết định trả lại đất (7.000m2) cho bà Lê Thị Thu Ba (là người thừa kế, con bà Hai). Bà Ba được toàn quyền sử dụng 7.000m2 đất để sản xuất nông nghiệp.
Tuy nhiên, thay vì trả lại đất, thì ông Xe lại không chấp hành giao đất theo quyết định của UBND xã Tân Nhựt… Năm 1993 – 1994, bà Ba bắt đầu hành trình khiếu kiện ông Xe để đòi đất. Ngày 19.5.1994, UBND huyện Bình Chánh giải quyết tranh chấp trên bằng cách ra quyết định số 493/QĐ-UB, thu hồi đất của ông Xe và cấp lại cho bà Ba 3.000m2. Dù vẫn còn giữ trên 4.000m2 cho mình, nhưng ông Xe vẫn không chấp nhận mà khiếu nại lên Sở Địa chính.
Nhằm giải quyết vụ tranh chấp này, ngày 24.4.1995, Sở Địa chính đã ra quyết định số 195/QĐ-ĐC-TTr, công nhận cách giải quyết của UBND huyện Bình Chánh là đúng. Ngày 1.11.1996, UBND TPHCM ra quyết định số 5065/QĐ-UB-NC với nội dung: “Công nhận nội dung quyết định giải quyết khiếu nại số 493/QĐ-UB ngày 19.5.1994 của UBND huyện Bình Chánh và quyết định số 195/QĐ-UB-TTr ngày 24.4.1995 của Sở Địa chính TP”. Từ đó, UBND huyện Bình Chánh mới tổ chức cưỡng chế, thu hồi đất từ ông Xe…
Sau đó, UBND huyện Bình Chánh cấp giấy chứng nhận QSDĐ số 1845/QSDĐ cho bà Lê Thị Thu Ba, với diện tích 2.375m2, thửa 89, tờ bản đồ số 25. Ngày 31.5.2000, bà Ba ký hợp đồng chuyển nhượng phần đất này cho bà Giên Siêu Chiên. Và, ngày 25.11.2002, UBND huyện Bình Chánh cấp giấy chứng nhận QSDĐ số 3355/QSDĐ cho bà Giên Siêu Chiên, với diện tích 2.172m2, thửa 610, tờ bản đồ số 19.
“Tiền hậu bất nhất”
Tưởng vụ tranh chấp đã giải quyết xong, khép lại vụ việc; nhưng không, ông Xe vẫn tiếp tục gửi đơn đòi lại đất mà ngày xưa ông Xe mượn canh tác… Ngày 21.10.2003, Văn phòng UBND TP ban hành văn bản số 2948/VP-PC truyền đạt ý kiến của ông Triệu Văn Bé – Thứ trưởng Bộ TNMT và ông Nguyễn Văn Đua – Phó Chủ tịch UBND TPHCM (lúc bấy giờ), tại cuộc họp ngày 21.6.2003, với nội dung: “Quyết định số 5065/QĐ-UB ngày 1.11.1996 của UBND TP là phù hợp với quy định pháp luật. Bộ TNMT sẽ báo cáo Chính phủ công nhận quyết định này là đúng pháp luật”.
Bất ngờ, ngày 28.10.2003, Bộ TNMT đã ra công văn số 3006/BTNMT thay đổi quan điểm… 180 độ rằng: “Quyết định số 5065/QĐ-UB-NC ngày 1.11.1996 của UBND TP giải quyết chưa phù hợp pháp luật đất đai và để nghị kiểm tra, giải quyết đúng pháp luật” (?!). Và sau đó, Bộ TNMT cũng có văn bản… nhắc nhở giải quyết khiếu nại cho ông Xe. Trước chỉ đạo này, UBND TPHCM cũng phải thay đổi quan điểm bằng việc phúc tra lại quyết định 5065 của chính UBND TP. Để rồi ngày 30.5.2005, UBND TPHCM ban hành quyết định số 2661/QĐ-UB, sửa đổi quyết định giải quyết khiếu nại 5065/QĐ-UB-NC ngày 1.11.1996.
Theo đó, “không công nhận quyết định số 493/QĐ-UB-NC ngày 19.5.1994 của UBND huyện Bình Chánh và quyết định số 195/QĐ-ĐC-TTr ngày 24.4.1995 của Sở Địa chính về việc giải quyết tranh chấp giữa ông Nguyễn Văn Xe và bà Lê Thị Thu Ba, vì không phù hợp pháp luật. Công nhận ông Xe được tiếp tục sử dụng phần đất 3.000m2 thuộc thửa 610, tờ bản đồ số 19…”. Từ đó, UBND TP giao UBND huyện Bình Chánh thu hồi và hủy bỏ giấy chứng nhận QSDĐ đã cấp cho bà Lê Thị Thu Ba và bà Giên Siêu Chiên…
Không chấp nhận cách giải quyết “tiền hậu bất nhất” của các cơ quan trước đây, bà Ba và bà Chiên khiếu nại lên Trung ương Đảng, Thanh tra Chính phủ, HĐND TPHCM... Ngày 21.10.2005, Thanh tra Chính phủ đã có công văn số 1883/TTCP, với kết luận như sau: “UBND TP ban hành quyết định số 2661/QĐ-UB ngày 30.5.2005 công nhận cho ông Xe được trực tiếp sử dụng phần đất 3.000m2 đã cấp cho bà Lê Thị Thu Ba tại xã Tân Nhựt là không phù hợp với pháp luật hiện hành. Đề nghị Chủ tịch UBND TP giải quyết khiếu nại của bà Lê Thị Thu Ba theo hướng giữ nguyên quyết định số 5065/QĐ-UB-NC ngày 1.11.1996 của UBND TPHCM”.
Khốn khổ vì “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược” !
Câu hỏi đặt ra ở đây, vụ tranh chấp rất đơn giản, không hề phức tạp, chứng lý 2 bên rõ ràng, nhưng tại sao cách giải quyết tranh chấp của các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương, từ cơ sở lên tới trung ương lại… “chọi” nhau đến như vậy? Thậm chí, ngay cả quan điểm của Bộ TNMT cũng lúc thế này, khi thế khác, tiền hậu bất nhất, dẫn tới vụ việc càng thêm rối rắm?
Không phải ngẫu nhiên, ngày 7.12.2007, UBND huyện Bình Chánh đã buộc phải thừa nhận tại văn bản số 1719/UBND rằng: “Trong quá trình thực hiện quyết định 2661/QĐ-UB ngày 30.5.2005 của UBND TP, lại có những công văn của TP và trung ương chưa thống nhất nhau, gây khó khăn, phức tạp cho UBND huyện Bình Chánh trong tổ chức thực hiện quyết định”. Ngày 31.12.2007, Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng (lúc bấy giờ) cũng chỉ đạo UBND TPHCM giải quyết rốt ráo vụ tranh chấp trên. Song, cho đến nay, trên thực tế vụ tranh chấp vẫn kéo dài vô thời hạn. Hơn thế, chính sự giải quyết “tiền hậu bất nhất” của các cơ quan chức năng đã khiến người liên quan hết sức khốn khổ, không biết tin vào ai, trông chờ cơ quan nào giải quyết vụ việc cho quang minh chính đại.v.v…
Bà Giên Siêu Chiên nói: “Gia đình tôi chuyển nhượng đất từ bà Thu Ba, trên cơ sở sổ đỏ chính quyền đã cấp cho bà Ba. Việc chuyển nhượng QSDĐ là hợp pháp và chính quyền cũng đã cấp sổ đỏ cho tôi. Tại sao giờ lại thay đổi và thu hồi? Tôi mua bán ngay tình, hoàn toàn không dính dáng gì đến tranh chấp giữa ông Xe và bà Ba, nhưng lại là nạn nhân chịu hậu quả thiệt hại nặng nhất. Phó Thủ tướng chỉ đạo phải giải quyết thỏa đáng, nhưng nay đã 10 năm, chính quyền TPHCM vẫn chưa giải quyết thỏa đáng cho tôi”.
Trong lúc đó, theo ông Nguyễn Văn Tươi – nguyên Phó Chủ tịch UBND huyện Bình Chánh: “Đất có nguồn gốc của nhà nước chia cấp cho nông dân thiếu ruộng, không ruộng… Việc bà Hai giao lại đất cho ông Xe là không đúng quy định pháp luật, dẫn đến tranh chấp giữa con bà Hai với ông Xe. UBND huyện Bình Chánh giải quyết bằng cách thu hồi 3.000m2/7.500m2 từ ông Xe và cấp cho bà Ba là trên cơ sở chỉ đạo, đồng tình của UBND TP, Sở Địa chính…”.
Cách giải quyết này xem ra thấu lý, đạt tình, mà theo UBND huyện Bình Chánh là “giảm bớt hậu quả về hành chính” trong xử lý vụ việc… Tuy nhiên, không hiểu tại sao, suốt thời gian hơn 10 năm qua, vẫn không cơ quan chức năng nào đoái hoài tới quan điểm của UBND huyện Bình Chánh. Trái lại, vẫn một mực lấy lại 3.000m2 đất, giao cho ông Xe sử dụng trọn vẹn 7.500m2 đất; mặc cho các nạn nhân tranh chấp là bà Lê Thị Thu Ba và bà Giên Siêu Chiên gánh chịu mọi thiệt thòi.
