Tấm bia đá cổ này do các ông Nguyễn Văn Luyện, Phương Văn Hạnh, Lương Văn Bang, Nguyễn Văn Học (ngụ tại thôn Quảng Đại, xã Thanh Mỹ, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội) phát hiện ngày 3.5 trong lúc đào đất đánh cây.
Đây là bia hậu – loại bia thường gặp nhất, hay được dựng ở đình, chùa các làng quê, phố phường. Lịch sử ra đời của loại bia này đến nay chưa có tài liệu nào khẳng định chắc chắn, nhưng có thể có nhiều bằng chứng liên quan chặt chẽ đến sự xuất hiện của đình làng hồi đầu thế kỷ 17.
 |
| Vị trí phát hiện tấm bia. Ảnh: Trọng An – Kim Dung |
Cũng như nhiều loại bia khác, hình dáng bia hậu gồm ba phần: Trán bia, thân bia và đế bia. Trán bia khắc hình lưỡng long chầu mặt trời, mây; tiếp sau là tiêu đề được khắc chữ to dạng Hán Nôm “Hậu, tứ, vị, bi, ký”.
Thân bia có hai phần: Diềm bia và bài văn. Diềm bia được trang trí bằng các dải hoa văn hình hoa lá. Bài ký khắc trên bia đa số được viết bằng chữ Hán Nôm.
Đế bia là một phiến đá hình chữ nhật không trang trí. Dòng lạc khoản bên phải bia đề dòng chữ Hán “Khải Định cửu niên chính nguyệt nhị thập tự nhật” tức ngày 24 tháng giêng âm lịch năm thứ 9 triều vua Khải Định.
 |
| Bia đá được phát hiện tại Sơn Tây. Ảnh: Trọng An – Kim Dung |
Bia được khai quật dưới lòng đất sâu cỡ 1,5m, vì vậy một số chỗ trên bia bị mờ, không đọc rõ được. Bia cao 95cm, rộng 51cm, dày 5cm. Bia đào được trước sân đình Quảng Tây, là loại bia đá một mặt bằng đá trắng.
Hiện nay, Ban Quản lý di tích đình Quảng Tây đang trực tiếp trông coi, bảo quản để giữ gìn hiện vật quý, bổ sung vào các giá trị di sản văn hóa quê hương. Bia này là nguồn tư liệu quý, tin cậy, cung cấp những dữ liệu liên quan đến vùng đất, con người xưa, đã được Phòng Văn hóa và Thông tin thị xã thẩm định, kiểm tra và hướng dẫn việc bảo vệ, giữ gìn cổ vật theo các quy định của pháp luật.
