Năm 2017, dự kiến kim ngạch xuất khẩu (XK) của VN sẽ cán mốc 200 tỉ USD. Đây là con số ấn tượng góp phần tăng thu nhập, tạo việc làm cho hàng triệu lao động, song cũng đặt ra thách thức khi nền kinh tế có những chuyển biến thì lực lượng lao động trong nước sẽ ra sao?
Nhiều ngành nghề chịu tác động mạnh
Tại hội thảo “Cách mạng Công nghiệp 4.0 - Tác động đến tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam” do Bộ Công Thương phối hợp với Diễn đàn Kinh tế tư nhân tổ chức ngày 18.8, chuyên gia kinh tế, TS Cấn Văn Lực - cho biết với sự phát triển của công nghiệp số hóa như tự động hóa, trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây… sẽ có hàng loạt ngành nghề chịu tác động mạnh.
Phải kể đến là các ngành: Dịch vụ giản đơn, bán hàng, quản trị văn phòng, xây dựng lắp đặt, sản xuất, giao thông vận tải, logistics… Những ngành nghề ít tác động hơn là: Giáo dục, tư vấn pháp lý, dịch vụ cộng đồng, CNTT, khoa học, y tế, quản lý, kinh doanh, dịch vụ tài chính… Cơ hội với các DN XNK sẽ tăng lên nhờ giảm tới 80% chi phí giao dịch, quản lý, tăng khả năng tiếp cận thị trường và cơ hội kinh doanh mới, ứng dụng công nghệ hiện đại…
Tuy nhiên, TS Lực cũng chỉ ra, các DN XNK sẽ đứng trước các thách thức về thay đổi mô hình kinh doanh, đòi hỏi phải đầu tư lớn cho hệ thống CNTT, rủi ro công nghệ sẽ tăng lên. Bên cạnh đó là những thách thức về nguồn nhân lực vì công nghiệp 4.0 đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao dẫn đến cắt giảm và sàng lọc nhân sự. Ngoài ra, các DN cũng đối mặt với cạnh tranh tinh vi và khốc liệt hơn; xu hướng phát triển của tiền điện tử (bitcoin, onecoin…) tác động đến hệ thống thanh toán và thị trường tiền tệ…
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải: Xuất khẩu hiện đóng góp lớn vào phát triển kinh tế với kim ngạch XK của VN những năm qua đạt tốc độ tăng bình quân 17,5%/năm (giai đoạn 2011-2015). Năm 2016, XK cả nước đạt 176,6 tỉ USD và dự kiến năm 2017, KNXK sẽ vượt mốc 200 tỉ USD. Vì vậy, cần có giải pháp căn cơ để phát triển XK bền vững, chú trọng nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị sản phẩm XK…
Không bỏ lỡ “con tàu 4.0”
Ông Trần Việt Hòa - Phó Vụ trưởng, Vụ KHCN( Bộ Công Thương ) - nhấn mạnh: Theo Báo cáo năng lực cạnh tranh toàn cầu 2015-2016, Việt Nam được xếp hạng chung là 56/140. Tuy nhiên, các chỉ số về đổi mới sáng tạo lại thấp. Đề án Ứng dụng KHCN trong quá trình tái cơ cấu ngành Công Thương giai đoạn đến năm 2025, tầm nhìn đến 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (QĐ 754/QĐ-TTg).
Các cơ quan chức năng đã và đang tiến hành đánh giá, xem xét và bước đầu đưa ra những khuyến nghị trong định hướng phát triển và điều chỉnh chính sách phát triển. Đặc biệt, trong ngành công nghiệp - thương mại, cần có những nghiên cứu, phân tích sâu, cụ thể cho từng lĩnh vực; định hướng, điều chỉnh phù hợp.
Cách mạng 4.0 tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra các “nhà máy thông minh”, “nhà máy số”, các thiết bị máy móc thông minh giao tiếp với nhau bằng hệ thống mạng, liên tục chia sẻ thông tin về lượng hàng hiện tại, lượng nguyên vật liệu và những thay đổi trong đơn đặt hàng hay về sự cố hoặc lỗi. Nhờ vậy, chuỗi cung ứng sản xuất đạt hiệu quả cao nhất về thời gian xử lý, thời gian lưu kho, nâng cao năng suất, tiết kiệm chi phí, vật liệu.
Bên cạnh đó, với việc nhiều loại vật liệu mới, sản phẩm mới được hình thành, những giao dịch xuất khẩu thực hiện hoàn toàn qua môi trường mạng thì cơ chế, chính sách quản lý hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu cũng cần điều chỉnh theo kịp với tình hình mới, đảm bảo mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu, kiểm soát nhập khẩu cũng như đảm bảo an ninh quốc gia...
